De kern van de brief: Rom.1:16 en 17

Inleiding

Paulus vat de brief kernachtig samen in twee verzen. De (Herziene) Statenvertaling heeft van deze twee verzen een aparte perikoop gemaakt met als opschrift: De kern van de brief.

Romeinen 1:16 en 17
Want ik schaam mij niet voor het Evangelie van Christus, want het is een kracht van God tot zaligheid voor ieder die gelooft, eerst voor de Jood, en [ook] voor de Griek.
Want de gerechtigheid van God wordt daarin geopenbaard uit geloof tot geloof, zoals geschreven is: Maar de rechtvaardige zal uit het geloof leven.

Paulus deelt hier de essentie van het evangelie waartoe hij was geroepen en afgezonderd (vers 1) en wat hij ook in Rome wilde verkondigen (vers 15). Romeinen 1:16 en 17 zijn een beknopte samenvatting van wat hij in de brief verder zal uitwerken. Dat maakt het moeilijk om ze los te bespreken. Je kunt de verzen het best begrijpen in het licht van de rest van de brief.

Wat zegt Paulus in vers 16 en 17 over het evangelie?

1. Hij schaamt zich er niet voor
2. Het is kracht van God om behouden te worden
3. De redding is voor iedereen die gelooft, eerst de Jood en ook de Griek
4. In het evangelie wordt de gerechtigheid van God geopenbaard
5. Die gerechtigheid komt tot stand “uit geloof, tot geloof”
6. De gerechtigheid uit geloof is aangekondigd in de Heilige Schriften door Habakuk

Ik zal niet al deze punten uitgebreid bespreken. De eerste drie zal ik kort toelichten. De nadruk ligt in deze studie op vers 17. Dat zijn de punten 4, 5 en 6.

Er is een belangrijke sleutel om dit vers te begrijpen. Paulus onderbreekt de hoofgedachte hier na vers 17 en neemt hem pas weer op in hoofdstuk 3:21. Romeinen 1:18 tot en met 3:20 vormen een onderbreking, een toelichting waarin Paulus duidelijk maakt waaróm we de gerechtigheid van God nodig hebben. We hebben Gods gerechtigheid nodig omdat we van nature onrechtvaardig zijn en omdat ook de wet ons niet kan rechtvaardigen. Vanaf 3:20 legt Paulus verder uit wat Gods gerechtigheid is, waardoor we vers 17 van hoofdstuk 1 beter begrijpen. Daarover straks meer onder punt 4.

1. Geen schaamte

Want ik schaam mij niet voor het evangelie. Paulus wilde graag naar Rome komen, schreef hij in de verzen 8 tot en met 15. Hoewel dat tot nu toe niet was gelukt, is dat niet omdat hij zich schaamt voor de boodschap van het evangelie. Hij is absoluut niet bang dat die boodschap te kort zal schieten in deze wereldstad.

2. Kracht van God tot zaligheid

Waarom is hij niet bang dat het evangelie tekort zal schieten? Want, zegt Paulus het evangelie is kracht van God om behouden te worden. Het Grieks kent geen onbepaald lidwoord. Er staat in de grondtekst dan ook niet dat het evangelie een kracht van God is. Het Nederlands kan de indruk wekken dat er nog andere krachten van God zijn, naast het evangelie, die kunnen behouden. Nee het evangelie IS de kracht van God tot behoud. Het is de enige manier waarop de mens met God verzoend kan worden. Niets om je voor te schamen.

3. Voor iedereen die gelooft, eerst de Jood?

Het evangelie is de kracht van God tot redding voor iedereen die gelooft. Hoewel het voor iedereen is, voegt Paulus toe: eerst de Jood en dan de Griek. Waarom deze volgorde? In hoofdstuk 3:2 zegt hij dat aan hen (de Joden) de woorden van God zijn toevertrouwd. Zij hebben al gehoord van de beloften en van de verbonden. In de hoofdstukken 9, 10 en 11 werkt Paulus dit verder uit. Zij zijn geliefden vanwege hun afkomst (Rom.11:28). Het is voor Paulus logisch dat zij het evangelie eerst aangeboden krijgen. Hij hoopt hen zelfs jaloers te maken als hij het evangelie aan heidenen brengt (Rom.11:13 en 14).

In Handelingen zien we hoe dat in de praktijk ging. Paulus zocht altijd eerst de Joden op en sprak in de plaatselijke synagoge. Vaak bleek dat zij het evangelie in meerderheid afwezen maar dat de heidenen wel interesse hadden. We zien hem dat doen in Damascus Hand.9:20, Salamis 13:5, Antiochië 13:14, Ikonium 14:1, Filippi 16:13, Thessalonica 17:1-2, Berea 17:10, Athene 17:17, Korinthe 18:4, Efeze 18:19 en 19:8.

Als Paulus uiteindelijk in Rome is, laat hij ook daar de voornaamste Joden bij zich komen om het evangelie aan hen uit te leggen. Sommigen van hen laten zich overtuigen, maar anderen wijzen het af (Hand.28:17-29).

4. WAT wordt in het evangelie geopenbaard?

Vers 17 is zo beknopt dat het risico bestaat dat we er te snel overheen lezen. Als we dit vers rustig en aandachtig lezen dan blijkt er iets te staan wat we niet verwachten. Bij het evangelie denken we toch vooral aan Gods liefde en genade? Maar er staat niet “In het evangelie wordt Gods liefde geopenbaard”, of “daarin wordt Gods genade geopenbaard”. Hoewel deze dingen waar zijn, is dat niet wat Paulus schrijft. We lezen dat in het evangelie ‘Gods gerechtigheid’ wordt geopenbaard.

Wat is gerechtigheid?

Wat betekent dat woord gerechtigheid of, in de Statenvertaling, rechtvaardigheid?
De Grieks-Nederlandse Lexicon geeft deze beschrijving van het Griekse δικαιοσυνη=dikaio’sune:

Toestand van iemand zoals hij hoort te zijn, rechtvaardigheid, de toestand die voor God aanvaardbaar is
1a) de leer betreffende de wijze waarop iemand een toestand kan bereiken die door God goedgekeurd wordt
1b) rechtschapenheid, deugd, reinheid van leven, juistheid van denken, gevoelen en doen

Wij zijn van nature onrechtvaardig, God is rechtvaardig

Vanaf Romeinen 1:18 maakt Paulus duidelijk dat wij van nature niet voor God aanvaardbaar zijn. Maar het evangelie is het goede nieuws dat God Zijn gerechtigheid toerekent aan degene die gelooft. Dat kan Hij doen in en door Jezus Christus. In Romeinen 3 lezen we:

Romeinen 3:23-26
23 Want allen hebben gezondigd en missen de heerlijkheid van God,
24 en worden om niet gerechtvaardigd door Zijn genade, door de verlossing in Christus Jezus.
25 Hem heeft God openlijk aangewezen als middel tot verzoening, door het geloof in Zijn bloed. [Dit was] om Zijn rechtvaardigheid te bewijzen vanwege het voorbijgaan aan de zonden die eertijds hadden plaatsgevonden onder de verdraagzaamheid van God.
26 [Hij deed dit] om Zijn rechtvaardigheid te bewijzen nu in deze tijd, zodat Hijzelf rechtvaardig is én rechtvaardigt degene die uit het geloof in Jezus is.

God is Zelf rechtvaardig en kan daarom de zonde niet ongestraft laten. Hij is in het verleden geduldig geweest over de zonden. Nu, in deze tijd, blijkt dat Hij toch rechtvaardig is omdat er Iemand is die verzoening doet. God heeft Zijn Zoon aangewezen als verzoening. Hij droeg de straf. Als we dat geloven, dan rekent God ons rechtvaardig uit genade. Zo is God rechtvaardig terwijl Hij ons rechtvaardigt. In 2 Korinthe zegt Paulus het zo:

2 Korinthe 5:21
Want Hem Die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons [tot] zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid van God in Hem.

5. Uit geloof tot geloof

Groeiend geloof van de mens?

De gerechtigheid van God komt tot stand “uit geloof tot geloof”. Wat bedoelt Paulus met deze raadselachtige zin? Er zijn twee opties. Ofwel hij beschrijft de manier waarop Gods gerechtigheid geopenbaard wordt. Of hij beschrijft hoe mensen de gerechtigheid ontvangen. Bij de tweede optie staat de gelovige mens centraal en denken de vertalers twee keer aan het geloof van de mens. Uit geloof betekent dan het geloof wat ons behoudt. Met tot geloof bedoelt men het geloof wat toeneemt en waaruit wij leven. De Basisbijbel gaat uit van deze betekenis en vertaalt het met “geloof dat steeds meer groeit”.

Geloof van Jezus Christus als basis van Gods gerechtigheid

Maar ik kies voor de eerste optie, namelijk dat Paulus de manier wil beschrijven waarop Gods gerechtigheid geopenbaard wordt. De manier die God kiest is Uit geloof, tot geloof. Dan moeten we ons afvragen over wiens geloof het gaat. Uit wiens geloof en tot wiens geloof. Nu is het tijd om de sleutel toe te passen en te kijken naar het tekstgedeelte wat hier op aansluit. We lezen vanuit Romeinen 1:17 direct verder in 3:20. Ik citeer de verzen uit de Statenvertaling.

Romeinen 1:16-17 en 3:21-22 Statenvertaling
Want ik schaam mij des Evangelies van Christus niet; want het is een kracht Gods tot zaligheid een iegelijk, die gelooft, eerst den Jood, en [ook] den Griek.
17 Want de rechtvaardigheid Gods wordt in hetzelve geopenbaard uit geloof tot geloof; gelijk geschreven is: Maar de rechtvaardige zal uit het geloof leven.
21 Maar nu is de rechtvaardigheid Gods geopenbaard geworden zonder de wet, hebbende getuigenis van de wet en de profeten:
22 Namelijk de rechtvaardigheid Gods door het geloof van Jezus Christus, tot allen, en over allen, die geloven; want er is geen onderscheid.

Het geloof van Jezus Christus

Ik citeer uit de Statenvertaling omdat een belangrijke waarheid in de nieuwere vertalingen kwijt is geraakt. De grondtekst geeft in Rom.3:22 πιστεως ιησου χριστου=pisteoos Jesou Christou. Dit is een tweede naamval die men normaal gesproken altijd vertaalt met van. De Statenvertalers hebben dat ook netjes gedaan en vertalen met “het geloof van Jezus Christus”. De rechtvaardigheid/gerechtigheid van God wordt geopenbaard door het geloof van Jezus Christus (uit Zijn geloof) tot en over allen die geloven (tot ons geloof). Wat Romeinen 1:17 heel kort noemt: uit geloof, tot geloof, wordt in 3:22 toegelicht en beschreven als door het geloof van Jezus Christus, tot allen en over allen, die geloven.

Hieronder heb ik de verzen naast elkaar gezet en laat ik met verschillende kleuren zien dat Paulus alle onderdelen die hij in de kernverzen van Rom.1:16 en 17 noemt, laat terugkomen en verduidelijkt in Rom. 3:21 en 22.

Romeinen 1:16 en 17	Romeinen 3:21 en 22
16 Want ik schaam mij niet voor het Evangelie van Christus, want het is een kracht van God tot zaligheid voor ieder die gelooft, eerst voor de Jood, en [ook] voor de Griek.
17 Want de gerechtigheid van God wordt daarin geopenbaard uit geloof tot geloof, zoals geschreven is: Maar de rechtvaardige zal uit het geloof leven.	21 Maar nu is zonder de wet gerechtigheid van God geopenbaard, waarvan door de Wet en de Profeten is getuigd: 22 [namelijk] gerechtigheid van God door [het] geloof van Jezus Christus, tot allen en over allen die geloven, want er is geen onderscheid.

• Het is voor ieder die gelooft, eerst voor de Jood en ook voor de Griek, want er is geen onderscheid
• De gerechtigheid van God wordt geopenbaard
• Het is uit geloof, tot geloof namelijk door het geloof van Jezus Christus, tot allen en over allen die geloven
• Er is van getuigd door de Wet en de Profeten, zoals geschreven is: Maar de rechtvaardige zal uit het geloof leven

De gerechtigheid van God wordt niet geopenbaard in ons geloof, maar heeft een rotsvaste basis in het geloof (geloofsvertrouwen!) van Jezus Christus. Wij mogen op onze beurt in Hem geloven en op Hem vertrouwen zodat de gerechtigheid ook aan ons wordt toegerekend.

Deze heerlijke waarheid vinden we ook in de Galatenbrief.

Galaten 2:16 Statenvertaling
[Doch] wetende, dat de mens niet gerechtvaardigd wordt uit de werken der wet, maar door het geloof van Jezus Christus, zo hebben wij ook in Christus Jezus geloofd, opdat wij zouden gerechtvaardigd worden uit het geloof van Christus, en niet uit de werken der wet; daarom dat uit de werken der wet geen vlees zal gerechtvaardigd worden.

6. Habakuk

Paulus had al in vers 2 gezegd dat God het evangelie van tevoren beloofd heeft door Zijn profeten in de Heilige Schriften. Hier in vers 17 haalt hij voor het eerst een vers uit de Schriften aan. Het is een citaat uit Habakuk 2:4b. Belangrijke woorden want we vinden ze maar liefst drie keer geciteerd in het Nieuwe Testament. Hier in Romeinen 1:17, in Galaten 3:11 en Hebreeën 10:38.

In Habakuk 2:4 zien we een tegenstelling tussen iemand van wie de ziel hoogmoedig is en niet oprecht, die staat tegenover de rechtvaardige die door zijn geloof zal leven. De profeet Habakuk ziet veel onrecht om zich heen en krijgt de opdracht van God om oordeel aan te kondigen. Voorlopig zal God Zich niet ten goede bekommeren om het volk. Toch is het de bedoeling dat de gelovige zijn vertrouwen op God blijft stellen. Habakuk besluit dat ook te doen en hij belijdt:

Habakuk 3:17-18
Al zal de vijgenboom niet in bloei staan en er geen vrucht aan de wijnstok zijn, al zal de opbrengst van de olijfboom tegenvallen en zullen de velden geen voedsel voortbrengen, al zal het kleinvee uit de kooi verdwenen zijn en er geen rund in de stallen over zijn-
ik zal dan toch in de HEERE van vreugde opspringen, mij verheugen in de God van mijn heil.

Paulus gebruikt dit citaat om aan te geven dat geloof en vertrouwen de kenmerken zijn van een relatie met God. Niet door werken of eigen verdienste is de gelovige gerechtvaardigd maar door zijn vertrouwen op God Die ons, in Christus Jezus, rechtvaardigheid schenkt.

Tot Slot

Deze studie is wat langer dan gebruikelijk, maar Romeinen 1:16 en 17 zijn de twee belangrijkste verzen van de brief. Het is goed dat we zo uitgebreid stil hebben gestaan bij de gerechtigheid die in het evangelie is geopenbaard. De volgende studie zal gaan over de toorn die God openbaart over de goddeloosheid en ongerechtigheid van de mensen.

Als je de vorige studie gemist hebt, kun je er via deze link naar toe: Het verlangen van Paulus naar Rome: Rom.1:8-15
Door naar de volgende studie: De toorn van God over de heidenen: Rom.1:18-32
Wil je een mail krijgen als er een nieuwe blog online komt, zoek dan de knop “volgen” en vul je e-mail adres in. Lees je dit op een computer, dan staat de knop bovenaan. Lees je op een tablet of telefoon dan staat de knop onderaan.