Troost, troost mijn volk

Jesaja 40:1 Troost, troost Mijn volk, zal uw God zeggen,

Met deze woorden begint het tweede deel van het boek Jesaja. De eerste 39 hoofdstukken bevatten veel woorden van oordeel. Vanaf hoofdstuk 40 verandert Jesaja van toon. De nadruk ligt vanaf hier op redding en niet langer op oordeel. Deze eerste woorden zetten de toon voor de hoofdstukken 40 tot en met 66. Belangrijk dus om goed te begrijpen wat de profeet bedoelt met deze woorden.

Hebreeuws: נחם = nacham

Het Hebreeuwse woord voor troost is nacham. Met dat woord is iets geks aan de hand. Het wordt niet alleen vertaald met ’troost’ maar ook met ‘berouw’. Laten we kijken naar de eerste keer dat het woord in de Bijbel voorkomt:

Genesis 5:29 (SV)
En hij noemde zijn naam Noach, zeggende: Deze zal ons troosten (Nacham) over ons werk, en over de smart onzer handen, vanwege het aardrijk, dat de HEERE vervloekt heeft!

Hier gebruikt de schrijver een woordspeling die we in het Nederlands helaas niet zien. Het Hebreeuws koppelt de naam Noach (נח Noach) aan het werkwoord troosten (נחם nacham). Noach wordt zo genoemd omdat hij zijn naam eer zal aandoen: “deze zal ons troosten”.

Nacham als berouw

Een hoofdstuk verder in Genesis, vinden we de tweede keer ‘nacham’ in de Bijbel.

Genesis 6:6 en 7
Toen kreeg de HEERE er berouw (nacham) over dat Hij de mens op de aarde gemaakt had, en het bedroefde Hem in Zijn hart.
En de HEERE zei: Ik zal de mens, die Ik geschapen heb, van de aardbodem verdelgen, van de mens tot het vee, tot de kruipende dieren en tot de vogels in de lucht toe, want Ik heb er berouw (nacham) over dat Ik hen gemaakt heb.

“Nacham” moet een lastig woord zijn geweest voor de vertalers van de Bijbel. Hier is een vertaling met ’troosten’ niet passend. We zien aan de context dat er iets anders bedoeld wordt. Wij ervaren het woord “troost” als een positief woord en hier in Genesis 6 duidt het op iets negatiefs. Hoe kunnen deze twee betekenissen beide in één Hebreeuws woord samengevat zijn?

Nacham voor Izak

Als we verder lezen in de Bijbel dan komen we in Genesis 24 bij de derde keer dat “nacham” voorkomt. Dat helpt ons verder om de betekenis duidelijk te krijgen:

Genesis 24:67
Toen bracht Izak haar in de tent van zijn moeder Sara. En hij nam Rebekka en zij werd hem tot vrouw en hij had haar lief. Zo vond Izak troost (nacham) na [de dood van] zijn moeder.

Hier zien we dat voor Izak de “nacham” twee kanten heeft. Hij is zijn moeder kwijtgeraakt, maar Rebekka neemt haar plaats in en Izak krijgt haar lief. “Nacham” is voor Izak bitterzoet, het is de rouw over zijn moeder én de troost van een vrouw die haar plaats inneemt.
Als we nu teruggaan naar Noach, dan zien we daar hetzelfde gebeuren. God heeft (be)rouw over de wereld en hoe die geworden is. Hij brengt een oordeel, maar begint opnieuw met Noach.

Nacham heeft twee kanten: er is iets voorbij en daarvoor in de plaats komt iets nieuws. Er is iets nieuws maar het betekent ook het einde van het oude.

Terug naar Jesaja 40

Nu krijgt de overbekende tekst van Jesaja 40:1 nog een diepere betekenis. Want ook voor Gods volk zijn er die twee kanten. Eerst het oordeel, waar Jesaja 39 hoofdstukken lang over heeft geprofeteerd. Maar ook de troost, een nieuw begin. Met nadruk aangekondigd door twee keer het woord “nacham” aan het begin van het troostrijke tweede deel van de profeet Jesaja.

1 Troost, troost Mijn volk, zal uw God zeggen,
2 spreek naar het hart van Jeruzalem en roep haar toe dat haar strijd vervuld is, dat haar ongerechtigheid verzoend is, dat zij uit de hand van de HEERE het dubbele ontvangen heeft voor al haar zonden.

Hoe is dit voor ons?

Ik denk dat velen van ons in deze tijd verlies ervaren. Verlies van zekerheden die voorheen normaal waren. De zekerheid van een vaste baan, gezondheid, sociale contacten, naar de kerk kunnen. Nu is alles anders en moeten we wennen aan een “nieuw normaal”, terwijl we ervaren dat dit niet normaal is. Is er troost voor ons?
Paulus zegt:

Romeinen 8:18-21
Want ik ben ervan overtuigd dat het lijden van de tegenwoordige tijd niet opweegt tegen de heerlijkheid die aan ons geopenbaard zal worden.
Met reikhalzend verlangen immers verwacht de schepping het openbaar worden van de kinderen van God.
Want de schepping is aan de zinloosheid onderworpen, niet vrijwillig, maar door hem die [haar daaraan] onderworpen heeft,
in de hoop dat ook de schepping zelf zal bevrijd worden van de slavernij van het verderf [om te komen] tot de vrijheid van de heerlijkheid van de kinderen van God.

Er komt iets nieuws, dat lezen we ook in het boek Openbaring. Het is niet het “nieuwe normaal” van onze regering, maar een nieuwe hemel en een nieuwe aarde door God Zelf beloofd en tot stand gebracht. Laten we elkaar bemoedigen om daar onze hoop op te vestigen!