De Galilese bruiloft: een moderne mythe doorgeprikt

De beker van het avondmaal

“Toen Jezus de avondmaalsbeker met wijn aan Zijn discipelen aanbood, hebben zij direct gedacht aan de beker die een bruidegom aan zijn toekomstige bruid aanbood. Dronk ze die beker, dan stemde ze in met het huwelijksaanzoek.”

Deze claim hoorde ik afgelopen zondag tijdens een preek over Mattheus 26:26-30. De gedachte is gebaseerd op de symboliek van de zogenoemde ‘Galilese bruiloft’. Volgens deze theorie zou het sluiten van huwelijken in Galilea op allerlei bijzondere manieren verweven zijn in de tekst van het Nieuwe Testament. De gelijkenissen van de Here Jezus, maar ook zijn directe uitspraken en veel profetieën worden dan gelezen met deze ‘Galilese bruiloft’ in het achterhoofd. Een aantal parallellen die men trekt zijn:

• De bruidegom biedt de bruid in spe een beker wijn aan in het bijzijn van zijn vader of getuigen: Zo biedt Jezus de avondmaalsbeker aan de discipelen aan;
• De bruidegom en bruid zien elkaar niet meer na het drinken van de beker, totdat ze getrouwd zijn: “Ik zeg u dat Ik van nu aan van de vrucht van de wijnstok niet zal drinken tot op de dag wanneer Ik die met u nieuw zal drinken in het Koninkrijk van Mijn Vader” (Mattheüs 26:29);
• De bruidegom maakt een plaats gereed voor zijn bruid in of bij het huis van zijn vader: “In het huis van Mijn Vader zijn veel woningen; als dat niet zo was, zou Ik het u gezegd hebben. Ik ga heen om een plaats voor u gereed te maken” (Johannes 14:2);
• De bruidegom weet niet wanneer hij de bruid mag ophalen, dit bepaalt de vader. Alleen hij weet wanneer het feest begint: “Niemand weet de dag of het uur maar alleen de Vader” (Mattheüs 24:36);
• De bruidegom komt onverwacht, meestal ‘s nachts, om zijn bruid op te halen: Gelijkenis van de vijf wijzen en de vijf dwaze maagden (Mattheüs 25:1-13);
• De bruid moet altijd klaarstaan, met haar lamp brandend (dezelfde gelijkenis)
• De bruidegom grist de bruid weg: hierin ziet men de opname van de gemeente;
• Het bruiloftsfeest duurt zeven dagen: De bruiloft van het Lam duurt zeven jaar en valt gelijk met de ‘zevenjarige’ verdrukking die op aarde zal zijn.

Klopt dit wel?

Maar klopt dit beeld eigenlijk wel? Bestond er wel zoiets als een unieke, mysterieuze ‘Galilese bruiloft’ die fundamenteel anders was dan huwelijksfeesten elders in Israël? En waar is deze gedachte op gebaseerd?

In dit blog neem ik je mee op een zoektocht naar de oorsprong van dit idee. Ik laat zien dat het verhaal van de ‘Galilese of Joodse bruiloft’ niet is gebaseerd op Joodse bronnen uit de tijd van Jezus. Het verhaal is uitgegroeid tot een geliefd symbool in sommige christelijke kringen, maar het blijkt een moderne mythe te zijn. Het is voortgekomen uit de fantasie van enkele schrijvers die (misschien goedbedoeld?) onze liefde voor de Heer willen aanwakkeren.

Op zoek naar de historische bronnen

Ik heb tevergeefs gezocht naar historische bewijzen voor deze ‘speciale Galilese bruiloft’. In de Joodse geschriften uit de eerste eeuw, zoals de Mishnah, de Talmoed en de werken van Flavius Josephus, wordt het huwelijk uitvoerig besproken. Daarin komen bekende elementen terug: zoals de verloving, het onderhandelen over een bruidsschat, het feestmaal. Maar nergens blijkt er een speciale ‘Galilese traditie’ te zijn, die gekoppeld kan worden aan de Bijbelse gegevens.

De Joodse traditie benadrukt dat de kern van het huwelijk overal in Israël hetzelfde was, al konden er kleine culturele verschillen zijn. We kunnen zelfs concluderen dat in het hele Midden-Oosten dezelfde tradities in ere werden gehouden: een verloving, een huwelijkscontract, de bruidegom die de bruid ophaalt en meeneemt.

Juist de elementen die het belangrijkst zijn in de Galilese bruiloftsgedachte komen niet voor in de historische bronnen:
Zoals het aanbieden van een beker wijn die de bruid wel of niet kon aannemen. (Er wordt een beker wijn gedeeld ná de huwelijkssluiting).
Of het verrassingselement: dat de bruid niet zou weten wanneer de bruidegom komt, maar klaar moet zijn voor zijn komst.
Of de gedachte dat de vader bepaalt, wanneer de zoon de bruid mag gaan halen, zonder dat de zoon het tijdstip weet.

Al deze onderdelen zijn toegevoegd door te kijken naar de gelijkenissen in de Bijbel en dit te projecteren op een vermeende bestaande traditie.

Wat weten we uit de Bijbel over bruiloften?

In Johannes 2:1-11 lezen we over een bruiloft waar de Here Jezus water in wijn verandert. Hij is samen met Zijn discipelen uitgenodigd als gast. Deze bruiloft haalt men soms aan als een voorbeeld van een Galilese bruiloft. Maar de Bijbel geeft weinig details over de bruiloft afgezien van de aanwezigheid van wijn, die opraakt, gasten en een feest.

De gelijkenissen

Jezus’ gelijkenissen over bruiloften (bijv. Mattheüs 22:1-14, 25:1-13) geven ook geen details over de rituelen rond een bruiloft. De bruid of de werving van een bruid zijn zelfs niet het onderwerp van deze gelijkenissen.

In Mattheüs 9:15 zegt Jezus naar aanleiding over een vraag over het wel of niet vasten van de discipelen:

Jezus zeide tot hen: Kunnen soms bruiloftsgasten treuren, zolang de bruidegom bij hen is? Er zullen echter dagen komen, dat de bruidegom van hen weggenomen is, en dan zullen zij vasten.

(Zie ook Markus 2:18-22 en Lukas 5:33-35)

Jezus verwijst hier naar Zichzelf als de Bruidegom en naar de discipelen als bruiloftsgasten, niet als de bruid. Ook in Lukas doet de Here Jezus een oproep aan Zijn discipelen tot waakzaamheid en zijn zij overduidelijk niet de bruid:

Lukas 12:36  En u, wees gelijk aan mensen die op hun heer wachten, wanneer hij terugkomt van de bruiloft, om hem, als hij komt en klopt, meteen open te doen.

Waar komt de ‘Galilese bruiloft’ vandaan?

Een nieuwe gedachte

Het idee van een unieke, geheimzinnige ‘Galilese bruiloft’ is opvallend genoeg een nieuw fenomeen binnen christelijke uitleg. Eerder dan de jaren 90 van de vorige eeuw vinden we er niets over terug. Toch zijn de details ervan in de afgelopen decennia steeds verder aangevuld en wijd verspreid geraakt in boeken, preken en vooral online. Hoe is dat gegaan?

De opname van de gemeente

De wortels van dit verhaal liggen vooral in de moderne evangelische en messiaanse bewegingen, waar men argumenten verzamelt voor de opname van de gemeente. Bekende teksten als Mattheüs 24:36 ‘Niemand weet de dag of het uur’ en de gelijkenis van de wijze en dwaze maagden (Mattheüs 25) krijgen een diepere laag door ze uit te leggen met de veronderstelde ‘Galilese’ bruiloftssymboliek.

Deze uitleg werd bekend bij het grote publiek door blogs, populaire Bijbelleraren zoals Amir Tsarfati, J.D. Farag en door de film “Before the Wrath”. Deze film laat een ‘typisch Galilese huwelijkssluiting’ zien, compleet met alle details die naar de Bijbel zouden verwijzen. Belangrijk in de verhaallijn is dat de bruidegom onverwacht terugkomt om de bruid ‘weg te stelen’. Hij rukt de bruid weg (rapture = wegrukking, opname van de gemeente) voordat de toorn van God losbarst over de wereld. Vandaar de titel van de film “Before the Wrath” vóór de toorn.

In Nederland heeft het boek ‘Wake Up’ een belangrijke rol gespeeld in het verspreiden van de Galilese bruiloftgedachte. Dit boek heeft een hoofdstuk met de titel: “Het Joodse huwelijksritueel en de opname”. (Wake Up, Lamm en Vanbeckevoort)

De bronnen die deze schrijvers gebruiken

In al deze media wordt nauwelijks verwezen naar concrete, primaire historische bronnen uit de tijd van Jezus. Vaak blijft het bij vage verwijzingen naar ‘oude Joodse tradities’ of stelt men simpelweg dat het zo ging in Galilea. Ook het boek Wake Up, wat rijkelijk voorzien is van voetnoten, geeft in het hoofdstuk over de Joodse bruiloft, geen relevante verwijzingen naar bronnen.

De film “Before the wrath” is gebaseerd op een boek van Jay McCarl wat in 2012 verscheen met de titel: ‘The Best Day of Forever; Jesus, a Galilean Wedding and the End of the World’. Na het verschijnen van de film, bracht hij het boek opnieuw op de markt met de titel ‘Before the Wrath’. Nadat de film populair werd, kreeg hij vaak de vraag hoe hij de beweringen uit zijn boek kon onderbouwen. Als antwoord schreef hij: ‘The Wedding Discoveries; The Research and References Behind the Galilean Wedding Presentation and the Documentary & Book Before the Wrath’ (bron).

In dit document geeft McCarl toe dat er geen oude bronnen zijn en dat hij vooral de Bijbel zelf heeft gebruikt. Hij moest met hernieuwde aandacht de Bijbel lezen en ontdekte langzaam maar zeker verwijzingen naar de bruiloft, de bruid, de bruidegom en de vrouw, die hem eerder nooit waren opgevallen. In zijn woorden, vertaald naar het Nederlands:

Het probleem is dat bijna alle informatie die we wél hebben over bruiloften in Galilea afkomstig is uit het Nieuwe Testament van de Bijbel. (….) Buiten de Bijbel zijn bronnen over dit onderwerp schaars, maar er waren er net genoeg om een nieuwe bril te slijpen—een manier van kijken naar wat Jezus werkelijk bedoelde, vooral wanneer Hij het over een bruiloft had. Dus zette ik die nieuwe bril op en begon om me heen te kijken. Langzaam maar zeker begon ik verwijzingen te herkennen naar de Bruiloft, de Bruid, de Bruidegom en de Vrouw, die ik in al mijn jaren van Bijbellezen simpelweg over het hoofd had gezien.

Dit is het patroon in alle andere boeken en video’s over de Galilese bruiloft. Geen bronnen maar speculaties en bronverwijzingen naar elkaar. Iemand schrijft een blog waarin hij een YouTube-video citeert; die video haalt zijn informatie uit een boek, dat op zijn beurt weer leunt op een preek of andere blog. Zo ontstaat een kringverwijzing waarin de mythe zichzelf versterkt, terwijl er geen onderbouwing is door echte, historische gegevens.

Waarom is deze mythe zo aantrekkelijk?

Het succes van de mythe rondom de Galilese bruiloft past in een patroon dat we vaker zien in populaire christelijke uitleg: de kracht van verhalen en symboliek.

Verlangen naar diepgang

Dit verhaal zit vol symboliek. Elk detail (de beker wijn, de verrassing van het tijdstip, het wachten op de bruidegom, het klaarmaken van een woning) lijkt direct te verwijzen naar diepere, geestelijke waarheden. Dit spreekt aan, omdat het de bekende Bijbelteksten ineens een nieuwe, bijna mystieke laag geeft.

Velen van ons verlangen naar meer inzicht of het gevoel dat we ‘iets bijzonders’ hebben ontdekt in de Bijbel. Een ‘verborgen’ joodse traditie die alles verklaart, voelt als een schat die je opgraaft; iets wat je geloof verdiept en versterkt.

Sluit aan bij de eindtijdvisie die we hebben

De mythe past bovendien perfect in de eindtijdvisie die veel evangelische christenen hebben. De link tussen de Galilese bruiloft en de opname van de gemeente (‘rapture’) is aantrekkelijk als je al bekend bent met die overtuiging. Het lijkt een extra ‘bewijs’ dat je gelijk hebt met je ideeën over de eindtijd.

We houden van de romantiek van bruidegom en bruid

Tenslotte raakt het idee dat Jezus als Bruidegom terugkomt om zijn bruid op te halen, veel gelovigen diep. De bruidsgedachte komt als beeldspraak voor in de Bijbel, maar wordt door het Galilese huwelijksverhaal extra persoonlijk en emotioneel geladen. Dit zorgt voor enthousiasme en snelle verspreiding van het idee omdat de gedachte dat de gemeente de bruid is, alom bekend is in de christelijke wereld.

Ik geloof trouwens dat de Bijbel leert dat Israël de bruid is en niet de gemeente. Maar dat is niet het onderwerp van dit blog.

Gevolgen van deze mythe

Waarom verzet ik me tegen het verspreiden van deze Galilese bruiloftgedachte? Het klinkt misschien onschuldig: een mooi, inspirerend verhaal dat mensen enthousiast maakt voor de Bijbel en de eindtijd. Maar het klakkeloos overnemen van deze Galilese bruiloftmythe heeft ook serieuze nadelen:

Verwarring over de Bijbelse boodschap

Wanneer mensen denken dat bepaalde Bijbelteksten alléén te begrijpen zijn via deze specifieke, ‘verborgen’ Galilese context, ontstaat er verwarring over de eigenlijke boodschap van de Bijbel. Hebben alle gelovigen de essentie van wat Jezus leerde gemist vóór het ontdekken van deze ‘diepere laag’ ? Konden alleen de Galilese discipelen het in die tijd begrijpen? En wij, nu we het ‘herontdekt’ hebben?

Vermenging van feit en fictie

We moeten onderscheid maken tussen wat écht uit de Bijbel komt en wat er door speculatie aan toe is gevoegd. Anders wordt het steeds lastiger om betrouwbare Bijbeluitleg van populaire verhalen te onderscheiden.

Kritiek van buitenaf

Voor buitenstaanders, sceptici of onderzoekers kan de snelle verspreiding van slecht onderbouwde verhalen het beeld bevestigen dat christenen niet kritisch omgaan met bronnen of geschiedenis. Dat we goedgelovig zijn en ons snel iets laten wijsmaken. We doen hiermee de geloofwaardigheid van het christelijk geloof tekort.

Goed onderwijs en goede apologetiek (verdediging van het christelijk geloof) zijn essentieel in een tijd waarin iedereen snel en gemakkelijk bronnen kan natrekken.

Gemiste kans op echte diepgang

Door het najagen van spectaculaire, maar onbewezen tradities, missen we de kans om ons werkelijk te verdiepen in de typologie die de Bijbel ons zelf aanreikt. Bijvoorbeeld de diepgang die we vinden in de Hebreeënbrief met betrekking tot het Oude en Nieuwe Verbond. Er zijn prachtige schaduwbeelden te ontdekken in de Bijbel, maar laat je niet meeslepen door speculaties en fantasieën die geen grond vinden in de Schrift zelf.

Tot Slot

Hoewel het verhaal van de Galilese bruiloft veel mensen enthousiast maakt en bemoedigt, is het beter om kritisch te zijn en de verspreiding van deze mythe te stoppen.

Goede Bijbeluitleg vraagt om zorgvuldige omgang met bronnen. Laten we ons geloof bouwen op waarheid, niet op mooie, maar misleidende verhalen.