Woordstudie II: Werken

Werken of gehoorzaamheid?

In de vorige les keken we naar het Griekse woord soteria. De belangrijkste ontdekking was dat redding of behoud niet alleen betekent onze toekomstige redding. Het betekent ook de redding die de gelovige nu al in bezit heeft.
In deze studie zul je ontdekken dat de nadruk in Fil.2 niet ligt op ‘werken’ maar op ‘gehoorzaamheid’. Om hier achter te komen, zullen we nog enkele Griekse woorden moeten onderzoeken.

Opnieuw naar Filippenzen 2:12 en 13

12 Daarom, mijn geliefden, zoals u altijd gehoorzaam geweest bent, niet alleen zoals in mijn aanwezigheid, maar nu veelmeer in mijn afwezigheid, werk aan uw eigen zaligheid met vrees en beven,
13 want het is God, Die in u werkt zowel het willen als het werken, naar Zijn welbehagen.

“Werken aan” en God die in u “werkt”

Deze keer kijken we naar de uitdrukking “werken aan” en God die in u “werkt”. Het lijkt wel alsof Paulus zichzelf hier tegenspreekt. Eerst spoort hij ons aan om zelf ergens aan te werken en dan zegt hij dat God Degene is die in ons werkt. Wat bedoelt hij? Het is jammer dat veel vertalingen twee keer vertalen met “werken”. Paulus gebruikt in de grondtekst hiervoor twee verschillende woorden. We zullen beide woorden onder de loep nemen.

Wij werken aan onze zaligheid: kat-ergazomai

Voor het ‘werken’ aan onze zaligheid in vers 12 gebruikt Paulus het Griekse woord: kat-ergazomai. Dit is een voorzetsel (kata) en het eigenlijke woord voor werken: ergazomai.

Ergazomai gaat over concrete handelingen die een mens doet zoals:
werken met je eigen handen (Ef.4:28),
handelen met je talenten (Matth.25:16),
of het tenten-maken wat Paulus deed om in zijn levensonderhoud te voorzien (Hand.18:3).

Met het voorzetsel kata krijgt ergazomai meer de betekenis van ’tot stand brengen’ of ’teweeg brengen’. Het woord wordt dan gebruikt om aan te geven wat in ons tot stand wordt gebracht door datgene wat we doen of toelaten in ons leven. Je kunt het vaak ook vertalen met ‘uitwerken’.
Bijvoorbeeld:
De zonde brengt de dood teweeg (Rom.7:13)
De wet brengt toorn teweeg (Rom.4:15)
verdrukking brengt volharding teweeg (Rom.5:3).
de beproeving van uw geloof brengt volharding teweeg (Jak.1:3).

Jakobus zegt in Jak.1:3 dat de beproeving van ons geloof zich uitwerkt in volharding. Er groeit iets op ons conto als we verdrukking of beproeving in dit leven ervaren (positief).
Maar de teksten uit Romeinen laten zien dat er kan ook een negatief tegoed kan groeien. Als we kiezen voor de zonde of voor de wet, werkt zich dat uit in toorn of zelfs dood.

Een prachtig voorbeeld van een positieve uitwerking in ons leven vinden we in 2 Cor. 4:17. Daar staat dat onze lichte verdrukking, die van korte duur is (Paulus bedoelt het lijden tijdens dit leven), in ons een allesovertreffend eeuwig gewicht van heerlijkheid teweegbrengt.

Werken aan je redding door gehoorzaamheid

Wat staat er dan in Filippenzen 2:12? Laat ik het proberen te vertalen met de betekenis die ik hierboven heb uitgelegd: dat de redding teweeggebracht wordt.

Fil.2: 2 Daarom, mijn geliefden, zoals u altijd gehoorzaam geweest bent, breng zo, niet alleen gehoorzamend in mijn aanwezigheid, maar nu veelmeer gehoorzamend in mijn afwezigheid, uw eigen zaligheid teweeg met vrees en beven.

Hoe wordt de zaligheid of redding in ons teweeggebracht? Het is een uitwerking van de gehoorzaamheid waar Paulus dit vers mee begint. De Filippenzen konden hun zaligheid uitwerken door gehoorzaam te zijn. Zij waren gehoorzaam toen Paulus bij hen was en hij roept hen op om dat nog meer te zijn nu hij weg is, zodat ze hun eigen redding teweegbrengen. Het ’tegoed’ van hun redding groeit als het ware wanneer ze vasthouden aan hun gehoorzaamheid en dit doen ‘in vreze en beven’.

Gehoorzaamheid werkt zich uit in redding!

Bovendien blijkt in het volgende vers dat God hen (én ons) hiervoor alles geeft wat ze nodig hebben.
Laten we kijken naar het werk van God in vers 13

God werkt in ons: energeo

Fil.2:13 want het is God, Die in u werkt zowel het willen als het werken, naar Zijn welbehagen.

In vers 13 gebruikt Paulus een ander woord voor werken dan in vers 12. Voor Gods werken in ons gebruikt hij energeo. Dit woord komt 19 keer voor in het Nieuwe Testament. Het is abstracter dan ergazomai en verwijst meestal niet naar het handelen van de mens. Het wordt gebruikt voor het werkzaam zijn van de Geest van God of andere geesten en krachten. Bijvoorbeeld:
God Zelf (1 Cor.12:6),
Het geloof, door liefde werkende (Gal.5:6),
Gods kracht (Ef.3:20),
Gods woord (1 Thess.2:13).
Maar ook:
de bewegingen der zonden (Rom.7:5),
de geest van de overste van de macht der lucht (Ef.2:2)
en de verborgenheid der ongerechtigheid (2 Thess 2:7).

In het Griekse woord energeo herken je ons Nederlandse woord energie. Het Van Dale woordenboek geeft als betekenis voor energie:
1. Het vermogen om arbeid te verrichten
2. Volhardende geestkracht

God geeft ons de energie

Dat is dus wat God ons geeft. Hij gaf de Filippenzen en Hij geeft ons het vermogen, de energie, de volhardende geestkracht om te doen wat in vers 12 gevraagd wordt. Wij hoeven niet zelf onze redding teweeg te brengen. We kunnen door gehoorzaam te zijn aan God, het tegoed van onze redding laten groeien.

Stelling na deze studie: Het werken aan onze redding is het uitwerken en laten groeien van de redding die we al ontvangen hebben. Het uitwerken doen we door gehoorzaam te zijn.

• Denk na over de stelling.
  Welk gevoel heb je bij het woord ‘werken’ en bij het woord ‘gehoorzamen’? Is dat verschillend? Lijkt het één moeilijker of gemakkelijker dan het ander?

• Past de nadruk op gehoorzaamheid volgens jou in het verband van het hele hoofdstuk van Filippenzen 2? Ga eventueel terug naar de les waar we de context besproken hebben.